In deze nieuwe manier van leren pakt de student de regie: welkom in de Waarmakerskast

Hoe we een opleiding volgen, gaat wat de docenten bij Aeres MBO Leeuwarden betreft, veranderen. Sterker nog: dit jaar start de opleider een pilot met een nieuwe methode. Met niet de lesagenda, maar de student in de lead. Maak kennis met: de Waarmakerskast.

Met deze manier van leren zet de student zelf de stappen. En dat maakt dat de jonge vakmens na de opleiding wendbaar, weerbaar en leerbaar het bedrijfsleven instapt. Wendbare vakmensen, dát is waar het bedrijfsleven om vraagt. Het verhaal van een ontwikkeling die voortkomt uit het project WVLO.

Hoe deze kleine revolutie in de manier van lesgeven tot stand is gekomen, vertelt Simon Feersma Hoekstra. Hij speelt als adviseur een verbindende rol in de ontwikkeling van de Waarmakerskast. Want studenten en docenten kunnen wel enthousiast zijn, maar wat vindt het bedrijfsleven, en niet te vergeten: de regering, ervan?

Leren anno nu

“In het onderwijs zijn we gewend gestructureerd te werken”, begint Feersma Hoekstra. “Elke student moet bij het afronden van de opleiding over een bepaalde kennis beschikken. De docent bepaalde voorheen wanneer en hoe deze kennis wordt overgedragen aan de student. Maar hoe weet je dat de student op dat moment toe is aan deze lesstof? Misschien is het leereffect van de specifieke student wel groter als de kennis in een andere volgorde wordt opgediend. Die gedachte, en het feit dat de buitenwereld continu verandert, doet ons ons afvragen: Bereidt ons onderwijs de student nog steeds voldoende voor op wat er buiten gebeurt? In de arbeidsmarkt, maar ook in de maatschappij.? Ons antwoord op beide kwesties is: ‘Dit kan anders en dit kan beter’. Het wordt tijd dat de student de regie pakt.”

Maak het maar waar!

Tijd om de student te prikkelen. Uit te dagen. “Je komt hier een opleiding doen, dus zeg het maar: wat en vooral: hóe wil je leren? En specifiek: wat wil je vandaag leren, om uiteindelijk je doelstelling te behalen? Maak jouw eigen opleidingsroute maar waar!” Dit is voor sommige studenten, en zeker ook docenten, even wennen, knikt de adviseur. “We gooien ze ook niet meteen in het diepe, hoor. De eerste drie maanden van jaar 1 houden we nog redelijk vast aan de ‘traditionele’ manier van lesgeven. Maar we stellen wel alvast de open vragen die bij de nieuwe methode horen. Zoals: ‘Wat denk je vandaag te leren?’. Langzaam maar zeker transformeert de rol van de docent naar die van leercoach.”

Presenting: de Waarmakerskast

Met het stimuleren van de student om zelf keuzes te maken, bereidt deze zich voor op ‘het echte leven’, aldus Feersma Hoekstra. En dan nu de achterliggende theorie: de Waarmakerskast.

Persoonlijke ontwikkeling

“Persoonlijke ontwikkeling ligt aan de basis van de hele schoolcarrière van een student”, zijn Feersma Hoekstra en zijn collegae van mening. “Dus: wie ben je als mens, waar sta je, op welke manier ontwikkel jij je en hoe word je wendbaar en leerbaar?” Hij toont een schematische weergave van een kast – de Waarmakerskast, waarbij het linker, oranje gedeelte staat voor persoonlijke ontwikkeling. “De vaardigheden die hierbij horen zijn bijvoorbeeld het voeren van een telefoongesprek, kritisch zijn, informatie kunnen vergaren en vragen durven stellen. Daarmee ontwikkelt de student een vertrouwen in eigen kunnen. Als resultaat kan de student zeggen: ‘Ik weet wie ik ben en waar mijn talenten liggen’. De aandacht voor persoonlijke ontwikkeling ligt eveneens als laag onder de hele opleiding: als de poten waar de Waarmakerskast (zie illustratie) op steunt.”

Kennis en vaardigheden

“Dan volgt het deel rondom de inhoud van de opleiding. Over welke kennis en vaardigheden moet je beschikken bij het afronden van de opleiding?” Als het gaat om foodopleidingen en functies in de voedingsmiddelensector, dan ziet de adviseur overlap in de kennisgebieden. “Dat zijn controle, grondstof en eindproduct, proces en techniek, productverandering, omgevingseisen en productpresentatie. Deze onderdelen plaatsen we in de middelste kolom.”

De ruimte achter de rechter kastdeur is groen en staat voor ‘ik en de wereld’. “Hier gaat het om duurzaamheid, sociaal ondernemerschap en burgerschap”, licht Feersma Hoekstra toe. “Welke bijdrage lever jij om de wereld een beetje mooier te maken?”

Meer kastruimte voor persoonlijke ontwikkeling

Het concept van deze virtuele Waarmakerskast klinkt heel aantrekkelijk. Maar wat vindt het bedrijfsleven ervan? “Aan een aantal bedrijven, die onder andere betrokken zijn bij het project Wendbaar vakmanschap in lerende organisaties, is de Waarmakerskast gepitcht”, vertelt de adviseur. “Hun reactie kon niet beter! Aanvankelijk nam het onderdeel persoonlijke ontwikkeling namelijk minder ruimte. Op advies van het bedrijfsleven hebben we deze meer ruimte gegeven. Het argument: ‘De benodigde kennis verschilt per bedrijf en dát kunnen we een nieuwe werknemer wel aanleren. We hebben wendbare vakmensen nodig – die ‘mens’-kant heeft meer aandacht nodig’.”

‘We bevinden ons op nieuw ijs’

Simon Feersma Hoekstra

Stapvoets

De docenten van onder andere de mbo-opleiding Food Innovation (Mbo Life Sciences/Aeres MBO Leeuwarden) startten eerder dit jaar met een pilot rondom de Waarmakerskast. “We geloven hier echt in”, is Feersma Hoekstra overtuigd. “Het bedrijfsleven staat erachter, de docenten en niet te vergeten onze schoolleiding support dit voor de volle 100 procent. We zien studenten hun opgedane skills meenemen naar hun weekendbaantjes. ’s Maandags keren ze terug op school met een concrete bedrijfsopdracht, waarmee ze een onderdeel van de Waarmakerskast kunnen ‘waarmaken’. Ze leren hoe ze zaken moeten aanpakken. De docenten zetten didactisch coachen actief in en krijgen een observerende, coachende rol. Spreken studenten aan wanneer deze lijken te aarzelen. En ontdekken zo dat er stappen zijn te maken op het vlak van zelfverzekerdheid. Elke stap is een goede stap!”

Nieuw ijs

Feersma Hoekstra besluit: “We bevinden ons niet op glad ijs, maar op níeuw ijs. Met enkele docenten als voorlopers en met de support van onze managers zetten we hier een heel goede basis neer.”